26 Ιουνίου 2014

Οι Γραφικές Τέχνες του Γουτεμβέργιου

Ο όρος Γραφικές Τέχνες περιέχει το σύνολο των τεχνών, μεθόδων και τεχνικών, με τις οποίες δημιουργούνται τα πρότυπα των εντύπων (οι μακέτες), σχεδιαστικά, ζωγραφικά, φωτογραφικά ή ηλεκτρονικά, από τα οποία κατασκευάζονται οι εκτυπωτικές πλάκες και τυπώνονται σε κατάλληλες επιφάνειες, με σκοπό την παραγωγή μιας σειράς όμοιων αντιτύπων. Οι Γραφικές Τέχνες δηλαδή περιλαμβάνουν τη Γραφιστική (τέχνη των προτύπων των έργων των Γραφικών Τεχνών) και την Τεχνολογία των Εκτυπώσεων (τέχνες, μεθόδους και τεχνικές της κατασκευής των μηχανικών προτύπων και εκτύπωσή τους). Στην ευρύτερη έννοια των Γραφικών Τεχνών περιέχονται και όλες οι διαδικασίες επεξεργασίας και περάτωσης των έντυπων προϊόντων (π.χ. βιβλιοδεσία, συσκευασία, φακελοποιία κ.λπ.) [1].

Οι σπουδές στις Γραφικές Τέχνες (Γραφιστική και Τεχνολογία Γραφικών Τεχνών), παρέχουν θεωρητικές και εφαρμοσμένες γνώσεις, που αναπτύσσουν την οπτική αντίληψη, την αισθητική καλλιέργεια, την ικανότητα σχεδιασμού και έκφρασης, τη δυνατότητα χρήσης υλικών, μέσων και τεχνολογιών που καλύπτουν όλο το φάσμα των διαδικασιών παραγωγής ενός εντύπου, ενώ περιλαμβάνουν και μαθήματα σχεδιασμού πολυμέσων, εφαρμογών διαδικτύου, βιομηχανικού σχεδιασμού, κινούμενου σχεδίου κ.ά. [2].

Στην Ελλάδα, με το άρθρο 82 του νόμου 4172/2013 καταργήθηκε η ειδικότητα Γραφικών Τεχνών από τη Δευτεροβάθμια Τεχνική/Επαγγελματική Εκπαίδευση (τυπική εκπαίδευση), ωθώντας τους μαθητές που ενδιαφέρονται για τις Γραφικές Τέχνες στη μη τυπική εκπαίδευση, χωρίς τη δυνατότητα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, στην οποία θα μπορούν να εισέρχονται μόνο απόφοιτοι Γενικού Λυκείου. Οι μαθητές που δεν θα έχουν πρόσβαση σε τριτοβάθμιο επίπεδο σπουδών στις Γραφικές Τέχνες, θα επιλέγουν απευθείας την εξειδίκευση (μέσω των ΙΕΚ, κολλεγίων, σεμιναρίων κ.λπ.) χωρίς τη δυνατότητα εξέλιξής τους. Επιπλέον, για τους πτυχιούχους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης είναι δύσκολη η πρόσβαση σε μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στη χώρα μας. Γενικότερα, διακρίνεται η έλλειψη ενός πλαισίου που να παρέχει σε μαθητές ευρύτερες γνώσεις στο αντικείμενο των Γραφικών Τεχνών, οι οποίες να εξειδικεύονται με το επίπεδο (Δευτεροβάθμια à Τριτοβάθμια), με τα έτη σπουδών και τις κατευθύνσεις που επιλέγουν, σε προγράμματα που να οδηγούν σε απόκτηση πτυχίου, μεταπτυχιακού και διδακτορικού. Βέβαια το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να υποστηρίζει την επιμόρφωση, την έρευνα, την ανταλλαγή μαθητών-φοιτητών, την αλληλεπίδραση μεταξύ των επιμέρους κατευθύνσεων, και να χρηματοδοτείται (φυσικά) από το κράτος. Η ύπαρξη ενός τέτοιου πλαισίου θα μπορούσε να οδηγήσει στο να γίνουμε δημιουργοί Βιομηχανίας Γραφικών Τεχνών και όχι απλοί χρήστες εισαγόμενων προϊόντων (υπολογιστών, σχεδιαστικών προγραμμάτων, μηχανών, τεχνικών, υλικών κ.λπ.), ούτε οι επιστήμονές μας να αποτελούν το “εξαγώγιμο είδος” που έχει την ικανότητα να δημιουργεί μόνο εκτός Ελλάδας.

Άλλωστε, αυτήν τη δημιουργία (Βιομηχανίας Γραφικών Τεχνών) καταφέρνουν άλλες χώρες, καθώς δίνουν μεγάλη σημασία στην Εκπαίδευση των Γραφικών Τεχνών, όπως φάνηκε μέσω των ομιλιών-παρουσιάσεων του 46ου Συνεδρίου του Διεθνούς Κύκλου των Πανεπιστημίων Γραφικών Τεχνών (ICInternational Circle of Educational Institutes for Graphic Arts: Technology and Management). Το Συνέδριο, στο οποίο είχα την τιμή και τη χαρά να συμμετάσχω, πραγματοποιήθηκε στις 26-27 Μαΐου 2014, στο Βραχάτι Κορινθίας (http://www.ic2014athensgreece.gr/). Διοργανωτής του συνεδρίου ήταν η Πανελλήνια Ένωση Πτυχιούχων Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών, και συνδιοργανωτές το Τμήμα Τεχνολογίας Γραφικών Τεχνών του ΤΕΙ Αθήνας και το Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών “Γραφικές Τέχνες-Πολυμέσα” της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου.

Εντυπωσιακή ήταν η μεγάλη συμμετοχή ερευνητών, καθηγητών και επιστημόνων από διάφορα μέρη του κόσμου (αναφέρω τις χώρες αλφαβητικά: Αρμενία, Βέλγιο, Βουλγαρία, Γερμανία, Ελλάδα, Εσθονία, ΗΠΑ, Κίνα, Κροατία, Ολλανδία, Ουκρανία, Πορτογαλία, Ρωσία, Σερβία, Σλοβενία και Σουηδία [3]), υποστηρίζοντας επάξια τον τίτλο του Διεθνούς. Στόχος του συνεδρίου ήταν να αποτελέσει την αφετηρία για κοινές δράσεις στην έρευνα, την τεχνολογική ανάπτυξη και την καινοτομία. Έχοντας αυτόν το στόχο στο μυαλό μου, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρακολούθησα τα θέματα που σχετίζονται με την Εκπαίδευση των Γραφικών Τεχνών, καθώς μέσα από αυτά αναδεικνύεται η κουλτούρα των διαφορετικών χωρών και η προσέγγιση της Εκπαίδευσης σε κάθε περίπτωση.

Μεγάλη έκπληξη μου προκάλεσε η τεράστια σημασία που δίνουν οι άλλες χώρες στις Γραφικές Τέχνες. Έρευνα, ανταλλαγή μαθητών-φοιτητών μεταξύ διαφόρων λαών, προετοιμασία φοιτητών για έναν συνεχώς εξελισσόμενο κλάδο, και προπαντός παρουσίαση ενός ευρύτερου πλαισίου όπου εντάσσονται οι Γραφικές Τέχνες, το οποίο σχετίζεται με την επικοινωνία, την τέχνη, την τεχνολογία και τις ανθρωπιστικές επιστήμες: αυτά είναι τα κύρια στοιχεία της Εκπαίδευσης των Γραφικών Τεχνών άλλων χωρών.

Όμως σήμερα στην Ελλάδα, η εξαρχής προώθηση της εξειδίκευσης, η μη δυνατότητα εξέλιξης των μαθητών άτυπης επαγγελματικής κατάρτισης και η συνεχόμενη μείωση της χρηματοδότησης από το Κράτος είναι τα κυριότερα προβλήματα της Εκπαίδευσης των Γραφικών Τεχνών (και όχι μόνο), τα οποία οδηγούν τις Γραφικές Τέχνες πολλά χρόνια πίσω. Με τις τακτικές της παρούσας Κυβέρνησης (αλλά και προηγούμενων Κυβερνήσεων) υποβαθμίζεται το αντικείμενο σπουδών, δεν αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα ενός τόσο σημαντικού κλάδου που σχετίζεται άμεσα με την τέχνη, τον πολιτισμό της χώρας και την τουριστική βιομηχανία της (βιβλίο, αφίσα, ετικέτα, συσκευασία, γραμματοσειρές, οπτική ταυτότητα κ.ά.), αλλά και με τις νέες τεχνολογίες (web design, e-books, ψηφιακή διαφήμιση κ.ά.), ούτε ενθαρρύνεται ο εκσυγχρονισμός και η έρευνα. Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι ασχολούνται με τις Γραφικές Τέχνες θυμίζουν τις δυσκολίες παραγωγής που αντιμετώπιζε ο Γουτεμβέργιος για την έκδοση των έργων του.

Ο Γουτεμβέργιος (Johann Gensfleisch zur Laden zum Gutenberg) γεννήθηκε γύρω στο 1400 (λίγες βιογραφικές πληροφορίες είναι γνωστές) στο Μάιντς της Γερμανίας από αριστοκρατική οικογένεια ειδικευμένων τεχνιτών μετάλλου. Ασχολήθηκε από μικρός με μέταλλα, κράματα και καλούπια, αφού μυήθηκε στην τέχνη του χρυσοχόου και του νομισματοκόπου. Κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πολιτικών αναταραχών κατέφυγε στο Στρασβούργο, όπου άρχισε να κατασκευάζει καθρέφτες, στην επιφάνεια των οποίων αποτύπωνε κάποιες επιγραφές. Σιγά σιγά προμηθεύτηκε μολύβι και άλλα υλικά κι άρχισε να ασχολείται με ένα ξύλινο πιεστήριο. Πειραματίστηκε με την εκτύπωση μεμονωμένων φύλλων χαρτιού και μικρών βιβλίων. Επέστρεψε στο Μάιντς κάποια στιγμή μεταξύ 1444-1448 με σκοπό να δημιουργήσει μια επιχείρηση εκτύπωσης. Προκειμένου να ολοκληρώσει το μεγάλο του έργο, τη Βίβλο των 42 στίχων (εικόνα), δανείστηκε χρήματα και μη μπορώντας να τα εξοφλήσει εκχώρησε το εργαστήριό του στους δανειστές του. Τελικά το αριστούργημα της τυπογραφικής τέχνης ολοκληρώθηκε για να πληρωθεί ο δανειστής, ιδιοκτήτης πια, του τυπογραφείου του. Ως το θάνατό του ο Γουτεμβέργιος συνέχισε να ασχολείται με την τυπογραφία, και πριν πεθάνει, το 1468, ο άρχοντας της πόλης του Νασάου τον ονομάζει “αυλικό”, προσφέροντάς του κάποια σύνταξη ως ανταμοιβή για το τυπογραφείο που έστησε. Ο Γουτεμβέργιος είχε τη μοίρα άλλων σπουδαίων ανθρώπων, οι οποίοι, πασχίζοντας για τα μεγάλα έργα, δεν δοκίμασαν παρά την αδικία και την καταστροφή [4][5][6].

Ο Γουτεμβέργιος θεωρείται ο πατέρας της τυπογραφίας. Είναι εκείνος που τελειοποίησε τη μέθοδο παραγωγής των κινητών μεταλλικών στοιχείων, επινόησε την τυπογραφική εκτύπωση με τυπογραφικό πιεστήριο, θεμελίωσε την τέχνη της τυπογραφίας και πρόσφερε στην ανθρωπότητα τα μεγάλα έργα του, με κορυφαίο τη Βίβλο των 42 στίχων, το οποίο αποτελεί υπόδειγμα τεχνικής αρτιότητας και αισθητικής πληρότητας [7].

Την εποχή όμως του Γουτεμβέργιου η εφεύρεσή του ήταν επικίνδυνη, γι’ αυτό και ο ίδιος αγωνιζόταν να την κρατήσει μυστική, καθώς ήταν πολύ πιθανό να κατηγορηθεί για μαγεία όποιος κατόρθωνε να πολλαπλασιάζει κείμενα και να παράγει εντελώς όμοια αντίτυπα κάποιου κειμένου. Ιδιαίτερα, όταν με τον τρόπο αυτό αποσπούσε την αποκλειστικότητα παραγωγής τους από κάποια μοναστήρια και αυλές αρχόντων [8]. Η τυπογραφία όμως συνέβαλε μέσω του τυπωμένου βιβλίου (και γενικότερα του εντύπου), που ήταν φθηνό και προσιτό, στην Αναγέννηση του ευρωπαϊκού πολιτισμού και στην πνευματική ανάπτυξη ολόκληρου του κόσμου. Το 1997, το περιοδικό Time-Life επέλεξε την εφεύρεση του Γουτεμβέργιου ως την πιο σημαντική της δεύτερης χιλιετίας [9].

Είναι κατανοητό ότι οι Γραφικές Τέχνες συμβάλλουν στη δημιουργία και τη διάδοση του πολιτισμού μιας χώρας, παρ’ όλα αυτά προκαλεί έκπληξη γιατί η πολιτεία μας στη σημερινή εποχή αποκλείει με τέτοιον τρόπο την προώθησή τους μέσω της Δημόσιας Παιδείας, τη στιγμή μάλιστα που ιδιωτικοί φορείς διεκδικούν την αποκλειστικότητα των προγραμμάτων σπουδών που αφορούν σε διάφορες, εξειδικευμένες ειδικότητες των Γραφικών Τεχνών.

Ο Γουτεμβέργιος με το έργο του αποδείχθηκε τεχνίτης και καλλιτέχνης, ερευνητής και καινοτόμος, όμως δεν υποστηρίχθηκε από τους άρχοντες και την κοινωνία, δεν χρηματοδοτήθηκε αλλά έπεσε θύμα δανειστών προκειμένου να κάνει το όνειρό του πραγματικότητα. Είμαι σίγουρη ότι η Γερμανία είναι περήφανη γι’ αυτόν, τι σημασία έχει αν τον κυνήγησε όσο ζούσε; Κάπως έτσι κυνηγά και η Ελλάδα τα παιδιά της που έχουν καλλιτεχνικά ενδιαφέροντα, που θέλουν να δημιουργήσουν και να προσφέρουν το δικό τους λιθαράκι, γιατί επιθυμούν να γίνουν παραγωγοί και όχι τεχνίτες. Ο χώρος των Γραφικών Τεχνών είναι γοητευτικός γιατί περιέχει την τέχνη και την τεχνολογία, τον δημιουργό και το αποτέλεσμα, την έμπνευση και την εξέλιξη, έννοιες που συνεχώς αλληλεπιδρούν και αλληλοεξαρτώνται, και που κυρίως είναι απαραίτητες στην πνευματική ανάπτυξη. Ελπίζω στη δημιουργία εκείνου του πλαισίου Εκπαίδευσης που προανέφερα, το οποίο θα συμβάλει στην εξέλιξη της κοινωνίας και του πολιτισμού.



Εικόνα:
Σελίδα από τη Βίβλο των 42 στίχων του Γουτεμβέργιου: Διαθέσιμο στο: The British Library Board,  <http://www.bl.uk/onlinegallery/hightours/gutenberg/gutenberglge.jpg>

Πηγές:
[1], [4], [7], [8]. Βιθυνός, Μ. & Λυμπεράκης, Α. (2002). Ιστορία της Τέχνης/Ιστορία των Γραφικών Τεχνών, Η Τέχνη και η Επικοινωνία στις Γραφικές Τέχνες, Τόμος Α΄. Πάτρα: ΕΑΠ.

[2] http://www.teiath.gr/sgtks/graphics/categories.php?mid=13259&lang=el

[3]. http://www.ic2014athensgreece.gr/conf_programme.html

[5] http://www.themorgan.org/collections/works/gutenberg/who-was-gutenberg

[6], [9]. http://www.hrc.utexas.edu/exhibitions/permanent/gutenbergbible/gutenberg/#top


11 Ιουνίου 2014

Δες μουσική

Η ώρα είναι 8:00 μ.μ. και είμαι έτοιμη να παρακολουθήσω την αγαπημένη μου εκπομπή. Φοράω στα πόδια αθλητικά και στα αφτιά ακουστικά. Συντονίζομαι στον ραδιοφωνικό σταθμό με τις μουσικές που μου αρέσουν και ξεκινάω.

1ο τραγούδι. Ο ήλιος είναι ακόμα ψηλά, αλλά ξέρω πως πρέπει να δω κι αυτό το ηλιοβασίλεμα. Διασχίζω το δρομάκι που με οδηγεί στη θάλασσα. Το χαμόγελο είναι ήδη στα χείλη μου και τα μάτια μου διασταυρώνονται με άλλα μάτια, στα οποία βλέπω το ίδιο χαμόγελο. Θα’ ναι επειδή αντικρίζουν παρόμοιους ήχους. Η μουσική είναι πραγματικά μια μοναδική συντροφιά.

2ο τραγούδι. Άλλοι περπατούν με το έτερον ήμισυ ή με φίλους, με την οικογένεια ή με το σκύλο, ενώ αρκετοί χρησιμοποιούν ποδήλατα, μικρά ή μεγάλα, αγωνιστικά ή οικογενειακά. Υπάρχουν όμως κι εκείνοι που τρέχουν με τόσο πάθος. Μια κοπέλα σταματά λαχανιασμένη και πίνει λίγο νερό να ξεδιψάσει. Δύο αγόρια που τρέχουν μαζί της, την παρακινούν να συνεχίσει.

3ο τραγούδι. Ο κύριος που ψήνει καλαμπόκια έχει ήδη ανάψει φωτιά. Μέχρι να τον ξανασυναντήσω, στην επιστροφή, θα έχει ήδη ψήσει αρκετά. 

4ο τραγούδι. Μια ομάδα ανθρώπων διαφόρων ηλικιών κάνει γιόγκα με το βλέμμα στραμμένο στον ήλιο που ετοιμάζεται να δύσει. Μοιάζουν να προσεύχονται. Γυμνάζονται, ενώ ταυτόχρονα αφαιρούν κάθε αρνητική σκέψη, καθαρίζουν το μυαλό, αναπνέουν τη θάλασσα και ισορροπούν με τη φύση.    

5ο τραγούδι. Ψαράδες στην ακτή έχουν στήσει τα καλάμια τους, έχουν ρίξει τα αγκίστρια τους και περιμένουν υπομονετικά κάτι να τσιμπήσει. Το ίδιο αναμένουν και κάποιοι άλλοι στο καΐκι τους, λίγα μόλις μέτρα από τη στεριά.

6ο τραγούδι. Μυρίζει άνοιξη και καλοκαίρι μαζί, φρεσκοκομμένο χορτάρι και θάλασσα, ενώ καθώς περνά η ώρα οι ευκάλυπτοι αναδύουν όλο και περισσότερο το άρωμά τους. Τα ρουθούνια ανοίγουν και οι αναπνοές γίνονται πιο βαθιές.

7ο τραγούδι. Στα βράχια, ένα ζευγάρι αγκαλιάζεται. Δεν είναι εδώ για να κρυφτεί, αλλά για να παρακολουθήσει τη δική του ιστορία παράλληλα με την ιστορία του ηλιοβασιλέματος. Κοντά του δύο γλυπτά πουλιά φιλιούνται (εικόνα).

8ο τραγούδι. Στο παγκάκι δύο κυρίες συζητούν, αλλά δεν κοιτούν η μία την άλλη. Θα έλεγες ότι μιλούν στον ήλιο. Πιο δίπλα, σε ένα αυτοκίνητο, ένα ζευγάρι ηλικιωμένων μοιάζει να σταμάτησε μόνο και μόνο για την ώρα που πλησιάζει.

9ο τραγούδι. Στον κατακόκκινο πλέον ήλιο ο κόσμος στρέφει το κεφάλι για να τον χαιρετίσει. Είναι ο επίσημος όλων. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που σταματούν για μία φωτογραφία.

10ο τραγούδι. Φτάνω στο σημείο που ο δρόμος είναι πολύ κοντά στη θάλασσα. Βγάζω το ένα ακουστικό και ακούω το κύμα. Ελάχιστοι, προς το παρόν, κάνουν μπάνιο, ενώ πολλοί προτιμούν το τρέξιμο στην άλλη πλευρά του δρόμου, στο «Πάρκο της Αγυιάς».

11ο τραγούδι. Συνεχίζω ευθεία και πλέον πατώ στην άμμο. Τα λίγα σύννεφα στον ουρανό ανυπομονούν να χρωματιστούν. Ο ήλιος κρύβεται και τα βουνά έχουν πάρει φωτιά.

12ο τραγούδι. Σημείο επιστροφής, ακριβώς στα 3 χιλιόμετρα. Κι άλλα τόσα τραγούδια για τον γυρισμό, με εικόνες που κάθε μέρα είναι διαφορετικές. Γιατί κανένα ηλιοβασίλεμα δεν είναι το ίδιο. Η μουσική με βοηθά να βλέπω μόνο ό,τι μου προσφέρει χαρά. Στη θάλασσα, στον ουρανό και στη γη. Όπου κι αν βρίσκομαι, ακόμα κι αν είμαι στο σπίτι μου.

Την ίδια στιγμή, ένας μεγάλος αριθμός ατόμων μόλις έχει παρακολουθήσει τις κατευθυνόμενες ειδήσεις από τα “ανεξάρτητα” ιδιωτικά κανάλια. Την ώρα που άκουγα μουσική, αυτά τα άτομα μάθαιναν για τον ανασχηματισμό που στόχο έχει να διορθώσει τις αδικίες που έγιναν. Στη συνέχεια, σίγουρα κάτι θα ειπώθηκε για ανάπτυξη και μετά από ένα σωρό ανούσιους σχολιασμούς -πάντα- υπέρ της Κυβέρνησης από τους “έγκυρους” δημοσιογράφους, θα διαδόθηκε επιτέλους το πώς πέρασαν οι celebrities το τριήμερο του Αγίου Πνεύματος. Μετά από τη βόλτα που έκανα, άκου λοιπόν πώς βλέπω (χωρίς να τις βλέπω - αρκούν ελάχιστα λεπτά στο διαδίκτυο, όχι μία αιωνιότητα στα “μεγάλα κανάλια”) τις ειδήσεις αυτές.

Πρώτον, έγιναν αδικίες και δεν θα πληρώσει κανείς γι’ αυτές. Οι απερχόμενοι υπουργοί δήθεν πήραν το μήνυμα και πήγαν στο σπιτάκι τους να ξεκουραστούν. Αρκετό μαύρο έβαλαν στη ζωή μας, σειρά άλλων να βάλουν το χεράκι τους. Ποιον να πρωτοπώ: τον Κεδίκογλου με το μαύρο στην ΕΡΤ; Τον Αρβανιτόπουλο με το μαύρο στην Παιδεία; Τον Γεωργιάδη που δεν περίμενα ότι υπήρχε χειρότερος να τον αντικαταστήσει; Τον Στουρνάρα που θα πάρει προαγωγή; Τον Χατζηδάκη με την ιδιωτικοποίηση των πάντων;

Δεύτερον, ας υποθέσουμε την εξής ανάπτυξη. Παραπάνω περιγράφεται η διαδρομή στην Πάτρα από τη Μαρίνα έως την Πλαζ. Σε ένα φανταστικό σενάριο, η Κυβέρνηση αποφασίζει να ιδιωτικοποιήσει τη συγκεκριμένη διαδρομή, ώστε ιδιωτική εταιρεία να φτιάξει ποδηλατόδρομους (που δεν έχουμε), εστιατόρια και καφετέριες (λες και δεν έχουμε), με στόχο να έρθει η ανάπτυξη στην περιοχή. Δικαιολογία οι δήθεν θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν με τα έργα (γιατί αν τα έργα ήταν δημόσια θα γίνονταν μόνα τους). Στη συνέχεια θα πηγαίνει ο ποδηλάτης να περνά στον ποδηλατόδρομο και θα πληρώνει διόδια, γιατί η ρόδα θα προκαλεί φθορά! Κι εκεί που θα θέλουμε να ακούσουμε το κύμα και να απολαύσουμε τη διαδρομή μέσα στα δέντρα, θα αντικρίζουμε μία ακόμη καφετέρια (που η δημιουργία της θα έχει κλείσει μία άλλη). Αλλά θα έχουμε ανάπτυξη. Φαντάσου το αυτό σε μεγαλύτερο μέγεθος με την ιδιωτικοποίηση των Αιγιαλών. Αυτή η ανάπτυξη σημαίνει ξεπούλημα και δικαίωμα χρήσης μόνο από λίγους. Οι διαχειριστές τους αν μπορούσαν θα ζητούσαν χρήματα ακόμα και από τα πουλιά που πετούν στον αέρα “τους” και τα ψάρια που κολυμπούν στα νερά “τους”.

Τρίτον, οι παρελάσεις των τηλεπαρουσιαστριών και των δισεκατομμυριούχων στα νησιά κατά τη διάρκεια του τριημέρου, έχουν ως μόνο στόχο τον θεατή, διότι με αυτόν τρέφονται. Δεν θα περάσουν καλά, αν δεν γίνουν λίγο παραπάνω διάσημοι. Την ώρα που μπορούμε να απολαμβάνουμε τη διαδρομή μας, αυτοί περιμένουν να γίνουν η εικόνα μας μέσω της δικής τους βόλτας.

Είναι απίστευτες οι εικόνες που επιλέγονται να εμφανιστούν στο κοινό και ιδιαιτέρως απίστευτος ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάζονται. Ας ρίξουμε επιτέλους μαύρο στην προπαγανδιστική τηλεόρασή τους. Οι μόνες έγχρωμες εικόνες είναι αυτές που δημιουργούνται με τη βοήθεια των ήχων που αγαπάμε. Με τα λόγια του συντρόφου, τις συμβουλές των φίλων, το γέλιο των παιδιών. Και σίγουρα με τη μουσική.


Αφιερωμένο:
- σε εκείνους που η κατάθλιψη τους έχει κάνει να πιστεύουν ότι για όλα φταίνε οι ίδιοι.

- στους απολυμένους της ΕΡΤ, με αφορμή τον ένα χρόνο από το μαύρο.