Η αναγνωσιμότητα των νόμων

Το τι κρύβεται πίσω από οτιδήποτε αντικρίζουμε και το πώς ερμηνεύεται στον ανθρώπινο εγκέφαλο κάθε τι που βιώνουμε είναι ένα πολύπλοκο θέμα. Πολλές φορές για να εξηγήσουμε κάτι, χρειάζεται να δώσουμε ένα παράδειγμα από έναν τομέα που γνωρίζουμε καλά.

Ένα από τα αγαπημένα μου θέματα μελέτης είναι το χρώμα. Η αντίληψη του χρώματος θα με βοηθήσει σήμερα να εξηγήσω την αντίληψη των γεγονότων που απασχολούν την ελληνική πραγματικότητα. Γι’ αυτό και είναι αναγκαίο να αναφερθώ σε ορισμένα στοιχεία που αφορούν το χρώμα.

1. Το χρώμα είναι το αποτέλεσμα ενός εξωτερικού ερεθίσματος (φωτεινή ακτινοβολία) που μεταφέρεται από το μάτι στον εγκέφαλο. Η ερμηνευτική αντίδραση του ανθρώπινου εγκεφάλου αναπτύσσεται στα διάφορα μήκη κύματος του φωτός, στην ορατή περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Οι ακτινοβολίες στο στενό εύρος χρωμάτων γίνονται αισθητές ως κόκκινο, πορτοκαλί, κίτρινο, πράσινο, μπλε, λουλακί και ιώδες. Η αχρωματοψία ή “χρωματική τύφλωση” αναφέρεται στην αδυναμία της χρωματικής αντίληψης.

2. Ορισμένα χρώματα όταν συνδυάζονται δίνουν την εντύπωση λάμψης και τρεμοπαίγματος στο σημείο όπου τα χρώματα συναντώνται, γεγονός που δημιουργεί δυσκολία εξεύρεσης της άκρης κάθε χρώματος. Η δόνηση αποτελεί μία ενοχλητική οπτική εμπειρία, γιατί επιδρά στις φυσικές κινήσεις των ματιών και προκαλεί ακούσιες, σπασμωδικές κινήσεις που ονομάζονται σακκαδικές. Όταν το χρώμα σχετίζεται με το κείμενο και το φόντο, ένας τέτοιος συνδυασμός, π.χ. του πράσινου με το κόκκινο, προκαλεί σακκαδικές κινήσεις που εμποδίζουν την αναγνωσιμότητα. Επιπλέον, για τα άτομα με αχρωματοψία, με δυσκολία αντίληψης του πράσινου και του κόκκινου, οποιαδήποτε πληροφορία παρουσιάζονταν με τον τρόπο αυτό θα ήταν ουσιαστικά αόρατη (εικόνα 2).

Τι συμβαίνει λοιπόν σήμερα; Ας υποθέσουμε ότι έχουμε την αρχή της ισότητας που κατοχυρώνεται από το Σύνταγμα της Ελλάδας και ας υποθέσουμε ότι έχει πράσινο χρώμα. Ψηφίζεται ένας νόμος για την πρόσβαση των μαθητών στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση από τα Επαγγελματικά Λύκεια, χωρίς την ένταξη των Τομέων Εφαρμοσμένων Τεχνών και Υγείας - Πρόνοιας. Μαζί πέφτουν βροχή οι νόμοι, οι υπουργικές αποφάσεις, οι πράξεις νομοθετικού περιεχομένου, οι τροπολογίες, οι εξαιρέσεις και οι εξαιρέσεις των εξαιρέσεων που αναφέρονται στην κατάργηση ειδικοτήτων εκπαιδευτικών και τη διαθεσιμότητά τους. Άνιση μεταχείριση μαθητών. Άνιση μεταχείριση εκπαιδευτικών. Ανθρωποθυσία. Γραμμένη με κόκκινο χρώμα πάνω στο πράσινο χαλί του Συντάγματος, της ισότητας και της αξιοκρατίας. Είναι εφικτή η αναγνωσιμότητα των νόμων; Τα μάτια κινούνται δεξιά και αριστερά, οι δονήσεις είναι έντονες, η αντίληψη είναι ανέφικτη, τα χρώματα αδιάκριτα, όλα γκρι.

Έτσι προκύπτουν απορίες και ασάφειες. Όμως, αντί για απαντήσεις, νέες εξαγγελίες των υπουργών έρχονται καθημερινά να επιβαρύνουν την τύφλωσή μας. Αναρωτιέμαι: Είμαι σε διαθεσιμότητα ή κινητικότητα, πλεονάζω ή περισσεύω, μετατάσσομαι ή απολύομαι, υποχρεώνομαι ή έχω και δικαιώματα, είμαι αχρείαστη ή άχρηστη, ανώτερη ή κατώτερη, άνθρωπος ή νούμερο; Όχι μόνο δεν βλέπω, αλλά δεν μπορώ και να αντιληφθώ. Πώς φτάσαμε ως εδώ; Τι προηγήθηκε και κατάφεραν οι κυβερνώντες να μας τυφλώσουν; Απαντώ και πάλι με τη βοήθεια του χρώματος: Όταν μικρές επιφάνειες διαφορετικών αποχρώσεων ή αξιών παρατίθενται έτσι, ώστε να γίνονται αντιληπτές εναλλακτικά, δημιουργείται εντύπωση κίνησης ή κραδασμού. Ο συνδυασμός διαφορετικών χρωμάτων μπορεί να δώσει την εντύπωση της κίνησης σε μία στατική εικόνα ή να μας κάνει να πιστέψουμε ότι τα χρώματα είναι διαφορετικά (εικόνα 1). Μα φυσικά, όλοι αυτοί οι νόμοι στηρίζονται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται, που με εξαιρετική δεξιοτεχνία επικαλούνται την επίτευξη του στόχου. Κοίτα τον στόχο της εικόνας και σίγουρα θα πιστέψεις ότι τα πράγματα είναι διαφορετικά. Θα πιστέψεις ότι είσαι μικρός, ότι δεν έχεις δύναμη να αλλάξεις τα πράγματα. Θα πιστέψεις ότι αν είσαι άνεργος, εργαζόμενος και συνταξιούχος με 300 ευρώ, μαθητής χωρίς όνειρα, γονιός χωρίς ελπίδα είναι γιατί βοηθάς στην επίτευξη του στόχου. Σίγουρα όμως αυτό δεν οδηγεί στην επίτευξη του δικού σου στόχου. Στο να είσαι ζωντανός.

Οι νόμοι, επομένως, στηρίζονται στον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζονται και δεν είναι καθόλου ευανάγνωστοι, κατανοητοί, αντιληπτοί. Υποτίθεται ότι βασίζονται στο Σύνταγμα, όμως αυτό μοιάζει να τους απωθεί, γιατί πολύ απλά είναι αντισυνταγματικοί. Η αντισυνταγματικότητα είναι που μας ζαλίζει, τα αμέτρητα γιατί που δεν έχουν απάντηση. Ο εκπαιδευτικός χώρος είναι γεμάτος ιδιοφυείς αντιθέσεις: επίταξη πριν την απεργία, κατάργηση ειδικοτήτων χωρίς επιχειρήματα, διαθεσιμότητα χωρίς αξιολόγηση, ανακοινώσεις χωρίς διαβούλευση, υπουργικές αποφάσεις πριν την ψήφιση. Το κόκκινο με το πράσινο εναλλάσσονται τόσο συχνά, δημιουργώντας μία τρομερή σύγχυση.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας αναφέρεται στην ισότητα των Ελλήνων, στην προσωπική ασφάλεια, στην προστασία των προσωπικών δεδομένων, στη βασική αποστολή του Κράτους που είναι η παιδεία, στο δικαίωμα των Ελλήνων για δωρεάν παιδεία, στην ανάπτυξη της τέχνης, της επιστήμης, της έρευνας και της διδασκαλίας, στην προστασία της ιδιοκτησίας, στην προστασία της οικογένειας, στην προστασία της εργασίας.

Παράδειγμα: Άρθρο 22 του Συντάγματος: Η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το Κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία των συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών και για την ηθική και υλική εξύψωση του εργαζόμενου αγροτικού και αστικού πληθυσμού.

Αντίθετα, έρχονται οι νόμοι που σου κόβουν το μισθό και τη σύνταξη, σε διώχνουν από τη δουλειά, σου παίρνουν το σπίτι, προωθούν την ιδιωτική εκπαίδευση και υγεία, εξαφανίζουν την τέχνη, δεν στηρίζονται σε επιστημονικά και ερευνητικά πορίσματα, δεν προστατεύουν την οικογένεια, δεν ενεργούν υπέρ του ανθρώπου. Οι σημερινοί νόμοι είναι σαν τα φάρμακα που τα παίρνεις γιατί σου λένε ότι θα γίνεις καλά, θα δεις το φως σου (στην άκρη του τούνελ). Αλλά αυτά τα φάρμακα έχουν μόνο παρενέργειες. Σε τυφλώνουν, σε υποτιμούν, σε απαξιώνουν, σε οδηγούν σε απόγνωση, σε κάνουν να νιώθεις ένα τίποτα. Πού είναι το συμφέρον των πολιτών; Που είναι η ηθική εξύψωση του εργαζόμενου;

Οι νόμοι είναι αντισυνταγματικοί γιατί κινούνται όχι προς όφελος του Ελληνικού Κράτους, αλλά υπέρ των “μεγάλων συμφερόντων”. Που είναι η δικαιοσύνη; Γιατί χρειάζεται να απευθυνθούμε σε δικηγόρους και γιατί πρέπει να πείσουμε τους δικαστές ότι τα μέτρα δεν έχουν συνταγματική βάση; Έχουμε ή όχι κατοχυρωμένα δικαιώματα; Ποιος θα μας προστατέψει; Η ερώτηση μοιάζει άστοχη, αφού ουσιαστικά περιμένουμε από το Κράτος να μας προστατέψει από το Κράτος! Κάτι δεν πάει καλά. Το Κράτος βρίσκεται σε μία κατάσταση αυτοκαταστροφής. Είναι τα ίδια τα ρομπότ που αυτοκαταστρέφονται.

Ας δούμε μία δήλωση για τις απεργιακές κινητοποιήσεις που προγραμματίζονται από τους εκπαιδευτικούς: «Το δικαίωμα στην απεργία είναι σεβαστό. Δεν μπορεί όμως η άσκηση του δικού σου δικαιώματος να στερεί τα δικαιώματα των άλλων. Δεν μπορείς να στερείς το δικαίωμα στην Παιδεία, δεν μπορείς να κρατάς κλειστά τα σχολεία. Δεν είναι δικά σου τα σχολεία, δεν είναι τσιφλίκι σου. Νομίζω ότι η κοινωνία έχει δικαιώματα, τα οποία δεν δικαιούται κανένας να τα καταπατά…». Υπογραφή: ένα ρομπότ (ξέρετε ποιο).

Τα ρομπότ έχουν προγραμματιστεί να κάνουν δηλώσεις υπέρ της κοινωνίας. Απλά κάποιο λάθος (;) έγινε και αντί να απευθύνονται στα “μεγάλα συμφέροντα” χρησιμοποιούνται από αυτά! Φανταστείτε την εικόνα αυτού του ρομπότ να κουνά το δάκτυλο στην όποια τρόικα και να λέει: «Δεν μπορείς να στερείς τα δικαιώματα των άλλων. Δεν μπορείς να στερείς το δικαίωμα στην Παιδεία. Δεν είναι δικά σου τα σχολεία, δεν είναι τσιφλίκι σου. Η κοινωνία έχει δικαιώματα, τα οποία δεν δικαιούται κανένας να τα καταπατά». Λάθος προγραμματισμός λοιπόν. Και όταν τα ρομπότ δεν θα είναι πλέον χρήσιμα, απλά θα ενεργοποιηθεί η αυτοκαταστροφή τους.

Ως λαός μπορεί αυτή τη στιγμή να έχουμε χάσει την αντιληπτική μας ικανότητα, δεν έχουμε χάσει όμως τη συναισθηματική νοημοσύνη μας. Αυτό που δεν έχει υπολογιστεί είναι ότι η δόνηση των ματιών έχει οδηγήσει στον κραδασμό της ψυχής. Όσο κι αν τα ΜΜΕ (συμπεριλαμβανομένων και των forum, που είναι πολύ της μόδας) αναπαράγουν ότι ο κραδασμός εκδηλώνεται με το θυμό απέναντι στο συνάνθρωπο, αυτό δεν είναι αλήθεια. Ο καθένας προσπαθεί να βρει μία απάντηση στο ποιος είναι αυτός που του έχει καταπατήσει την αξιοπρέπειά του. Δεν υπάρχουν πολλές απαντήσεις σε αυτή την ερώτηση, αλλά μόνο μία. Την αλήθεια τελικά την ξέρουμε. Απλά ψάχνουμε τη σωστή λύση.

Σύμφωνα με τον Αριστοτέλη «Ο καθένας μπορεί να θυμώσει -αυτό είναι εύκολο. Αλλά το να θυμώσει κανείς με το σωστό άτομο, στο σωστό βαθμό και στη σωστή στιγμή για τη σωστή αιτία και με το σωστό τρόπο -αυτό δεν είναι εύκολο» (Αριστοτέλη, Ηθικά Νικομάχεια).

Η σωστή λύση δεν είναι εύκολη. Άρα δεν είναι ανέφικτη…

Ημέρες κατά των γυναικών

28-07-2013

Έχουν καθιερωθεί πολλές ημέρες, ημέρες εορτής ή μνήμης, παγκόσμιες ή  ευρωπαϊκές, υπέρ ή κατά, όπως η ευρωπαϊκή ημέρα προστασίας των προσωπικών δεδομένων (28 Ιανουαρίου), η παγκόσμια ημέρα κοινωνικής δικαιοσύνης (20 Φεβρουαρίου), η ημέρα της γυναίκας (8 Μαρτίου), η ημέρα κατά του ρατσισμού (21 Μαρτίου), η ημέρα μνήμης για τη γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (19 Μαΐου) κ.λπ. κ.λπ. Δεν θα σχολιάσω τους λόγους για την καθιέρωση των ημερών αυτών, ούτε τους στόχους που υποτίθεται ότι επιτυγχάνονται. Και εφόσον ο “καθένας” αποφασίζει να αντιστοιχίσει μία ημέρα με ένα γεγονός, με μία ιδέα, με ένα θέμα, θα το κάνω κι εγώ. Όχι για μία ημέρα αλλά για πολλές. Για τις ημέρες Ιουλίου. Θα τις ονομάσω ημέρες μνήμης κατά των γυναικών. Η αφορμή είναι τα γεγονότα του Ιουλίου 2013. Οι λόγοι όμως είναι πολλοί, κυριολεκτικοί και μεταφορικοί, αλλά όλοι έχουν την ίδια σημασία: ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ.

Θα αντιστοιχίσω τις γυναίκες με τις έξι Κόρες, τις Καρυάτιδες, που αντί για κίονες στηρίζουν με το κεφάλι τους την οροφή του προστώου του Ερέχθειου, και μοιάζουν ότι χωρίς να νιώθουν κάποια πίεση είναι άξιες να κουβαλούν το βάρος του οικοδομήματος. Στις αρχές του 19ου αιώνα, μία από τις Καρυάτιδες αποσπάσθηκε από το λόρδο Έλγιν, μεταφέρθηκε στην Αγγλία και σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Οι υπόλοιπες πέντε βρίσκονται στο Μουσείο της Ακρόπολης [1].

Αλλά γιατί τα λέω αυτά; Σκέφτομαι πως αν παραλλήλιζα το Ερέχθειο με την Ελλάδα, η πρώτη Κόρη που έχει αφαιρεθεί είναι η ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ. Δεν ξέρω αν βρίσκεται σε κάποιο Μουσείο και την θαυμάζουν όλοι, πάντως στην χώρα μου δεν βρίσκεται. Έχει αποσπασθεί βίαια και χρόνια τώρα όλα λειτουργούν χωρίς αυτή, αλλά με βάση ένα αντίγραφό της που δήθεν είναι το Σύνταγμα με ένα περιτύλιγμα από Νόμους. Οι πέντε αδερφές ακόμα την περιμένουν. Είναι Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, Η ΠΑΙΔΕΙΑ, Η ΥΓΕΙΑ, Η ΤΕΧΝΗ, Η ΕΡΓΑΣΙΑ και δεν μπορούν να λειτουργήσουν χωρίς τις συμβουλές της. Αποτελούν μουσειακά εκθέματα που όσο κι αν έχουν συντηρηθεί με τις πιο σύγχρονες, πρωτοποριακές και καινοτόμες μεθόδους, ωστόσο δεν επιτελούν το έργο τους. Δεν στηρίζουν δηλαδή το οικοδόμημα της Ελλάδας. Θα έλεγα μάλιστα ότι οι παραπάνω Κόρες συντηρήθηκαν μόνο για τα “μάτια του κόσμου”.

Ίσως είμαι λίγο αυστηρή ή απόλυτη, αλλά τα γεγονότα του φετινού Ιουλίου μπορούν να επιβεβαιώσουν τα λεγόμενά μου. Με ποιον τρόπο λειτούργησε η Δημοκρατία, μέσα από ένα πολυνομοσχέδιο με επείγοντα μέτρα, που ούτε όσοι τα ψήφισαν δεν κατάλαβαν τι ψήφισαν; Μόνο το γιατί ήξεραν, για την επόμενη δόση, που περισσότερο πλέον μοιάζει με δόση ναρκωτικών. Οι εθισμένοι υπουργοί κάνοντας σπασμωδικές κινήσεις βάζουν-βγάζουν-βάζουν-βγάζουν τροπολογίες, εξαιρέσεις, δηλώσεις… Τι συνέβη όταν αποφασίστηκε η κατάργηση ειδικοτήτων εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης; Πώς διασφαλίστηκε η Παιδεία για όλους και πώς αποσπάστηκε η Τέχνη από τη Δημόσια Εκπαίδευση; Με τα εγκαίνια ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων; Γιατί η Υγεία φεύγει από τα δημόσια σχολεία και τα νοσοκομεία; Για να κάνει την εμφάνισή όχι υγιής, αλλά λαβωμένη, στον ιδιωτικό τομέα; Που πήγε το δικαίωμα στην Εργασία; Με την αύξηση της ανεργίας και το μεροκάματο της πείνας; Οι πέντε αδερφές ψυχορραγούν εδώ και καιρό. Γιατί λείπει η Δικαιοσύνη. Και αν δεν επιστρέψει η Δικαιοσύνη θα τις βλέπουμε μόνο στα μουσεία. Άριστα συντηρημένες, αλλά αμίλητες, ακούνητες, αχρείαστες…

Αχρείαστες, όπως και οι γυναίκες εκπαιδευτικοί των ειδικοτήτων που καταργήθηκαν. Γιατί αν κοιτάξει κάποιος τον πίνακα (αυτόν που δεν έπρεπε να δημοσιευτεί, αλλά δεν πειράζει, προστατεύονται από το νόμο περί προσωπικών δεδομένων, που τον γιορτάζουμε την ημέρα προστασίας προσωπικών δεδομένων) το 75% των εκπαιδευτικών που τίθενται σε διαθεσιμότητα είναι γυναίκες. Όχι πως το υπόλοιπο 25% δεν είναι σημαντικό ποσοστό, αλλά το κράτος αποφάσισε να “εκτελέσει” κυρίως γυναίκες. Και να καταργήσει ειδικότητες που επιλέγονται κυρίως από κορίτσια. Η Ένωση Γυναικών Ελλάδος αναφέρει ότι «αυτό αποτελεί ένα ακόμη πλήγμα για τη θέση της γυναίκας στη χώρα μας σήμερα, η οποία καθημερινά επιδεινώνεται από την οικονομική κρίση. Οι μαθήτριες των 15 ετών εγκαταλείπονται χωρίς κανένα εφόδιο και χωρίς καμία δυνατότητα για σπουδές ή για επάγγελμα στην τύχη τους (Ποια θα είναι άραγε;)»[2].

Ποια θα είναι άραγε; Η τύχη όλων μας; Σκοπός δεν είναι άλλη μία καθιέρωση ημέρας μνήμης, αυτή τη φορά της γενοκτονίας των Ελλήνων από την τρόικα. Σκοπός είναι να βρούμε τη δύναμη για να ανατρέψουμε την κατάσταση. Την έχουμε χάσει, αλλά θα τη βρούμε. Για να επιστραφεί η Καρυάτιδα που μας έκλεψαν αρκεί να ενωθούμε όλοι μαζί σε ένα κίνημα, να μην είμαστε διασπασμένοι όπως μας θέλουν.

Στο βίντεο που ακολουθεί η Καρυάτιδα ζωντανεύει και ζητά την επιστροφή της στην Ελλάδα [3]. Η Δικαιοσύνη ζητά την επιστροφή της!

http://www.iamgreek.gr/

Πηγές:

[1] Φωτογραφία: Οι Καρυάτιδες από το Ερέχθειο στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης, Credit Νίκος Δανιηλίδης.

[2] http://goo.gl/SYDZv3 (Δημοσίευση 16-07-2013)

[3] “I am Greek and I want to go home” είναι το σλόγκαν ενός βίντεο που δημιούργησε ένα κίνημα επιστροφής των ελληνικών αρχαιοτήτων, που βρίσκονται σε μουσεία του εξωτερικού, στην πατρίδα τους. Το κίνημα ξεκίνησε ως μια προσωπική έκφραση του καλλιτέχνη Άρη Καλογερόπουλου, ο οποίος ζητά την απονομή της δικαιοσύνης προβάλλοντας το τεράστιας ιστορικής σημασίας πολιτιστικό πρόβλημα. Διαθέσιμο στο http://www.iamgreek.gr/

Η μπλε οθόνη

08-07-2013

Πέρασε σχεδόν ένας μήνας από τη στιγμή που το μαύρο χρώμα συνδέθηκε με το κλείσιμο της ΕΡΤ. Δύο θέματα ήταν αυτά που απασχόλησαν το κοινό: το κλείσιμο της ΕΡΤ (δηλαδή η απόλυση των εργαζομένων) και το μαύρο στην οθόνη. Το δεύτερο θεωρήθηκε ότι έχει μεγάλη σημειολογική βαρύτητα. Μέχρι εκείνη τη μέρα γνωρίζαμε ότι το μαύρο συμβολίζει το πένθος, το φόβο, το άγνωστο, υποδηλώνει όμως και έννοιες όπως η επισημότητα και η κομψότητα, ενώ η βαρύτητά του παραπέμπει και στη σταθερότητα λόγω της δυναμικής του παρουσίας. Στην προκειμένη περίπτωση, αρκεί ένα “γκουγκλάρισμα” της φράσης «Το μαύρο στην ΕΡΤ» για να μάθεις το συμβολισμό του μαύρου.

Η εκπρόσωπος Τύπου της Νέας Δημοκρατίας, Άννα Ασημακοπούλου, δήλωσε πως «το μαύρο της οθόνης της ΕΡΤ συμβολίζει το τέλος της εποχής της αδιαφάνειας, της αναξιοκρατίας και της διαφθοράς» [1]. Για την Έλλη Στάη «ο συμβολισμός του μαύρου δεν είναι επιφανειακός, είναι λειτουργία νοητική, του πώς αντιλαμβάνονται οι άνθρωποι τον τρόπο που λειτουργούμε μέσα σε μια κοινωνία, σε μια δημοκρατία» [2]. Ο Γερμανός ευρωβουλευτής Γιώργος Χατζημαρκάκης τόνισε ότι «το μαύρο στις οθόνες της ΕΡΤ είναι το μαύρο του μεγάλου πένθους που βιώνει ο ελληνικός λαός. Είναι το μαύρο του μεγάλου πένθους που σκεπάζει την καθημερινή ζωή των Ελλήνων» [3]. Φυσικά αυτές δεν είναι οι μόνες απόψεις. Ωστόσο, αν το κλείσιμο της ΕΡΤ συνοδεύονταν με ένα άλλο χρώμα στην οθόνη, οι εργαζόμενοι δεν θα είχαν απολυθεί;

Πάντως το μαύρο έπρεπε να αντικατασταθεί. Να μπει χρώμα στην οθόνη για να αλλάξει η ψυχολογία. Η μαύρη οθόνη αντικαταστάθηκε με τις έγχρωμες μπάρες και από εκείνη τη στιγμή το κλείσιμο της ΕΡΤ συμβολίζει τη γεμάτη χρώμα ζωή που έρχεται!!! Την αρχή μιας διάφανης εποχής…

Επιπλέον, το μαύρο της ΕΡΤ ήταν αναγκαίο να αντικατασταθεί γιατί κατατρόπωνε τις έγχρωμες εικόνες των αντιπάλων. Το κοινό έσπευσε στο διαδίκτυο να παρακολουθήσει τις εκπομπές της ΕΡΤ. Τα ιδιωτικά κανάλια δεν το άντεξαν αυτό. Έπρεπε να μπει χρώμα στην οθόνη. Κανείς δεν ήθελε να ανοίγει την τηλεόρασή του στο 1, στο 2, στο 3 και να βλέπει μαύρο. Ήταν η τηλεόραση κλειστή; Μήπως ήταν χαλασμένη; Αντίθετα, οι έγχρωμες μπάρες δίνουν ένα μήνυμα αισιοδοξίας και προτρέπουν: Συνέχισε, πήγαινε παρακάτω, θα βρεις ένα άλλο κανάλι, καλύτερο, χωρίς αδιαφάνεια, αναξιοκρατία και διαφθορά… (Σίγουρα!).

Προσωπικά, με εξέφραζε πολύ περισσότερο η μαύρη οθόνη. Διότι συμβολίζει το κλείσιμο της τηλεόρασης (της συσκευής δηλαδή). Εδώ και έναν χρόνο (και πολύ άργησα) η τηλεόραση είναι κλειστή. Τις τελευταίες μέρες όταν καθόμουν στο σαλόνι, με την τηλεόραση κλειστή, αισθανόμουν ότι βλέπω ΕΡΤ! Ένιωθα ότι η συσκευή με κοιτούσε μελαγχολικά. Μου ερχόταν συνέχεια στο μυαλό το περίφημο συμπέρασμα του προφήτη της ηλεκτρονικής εποχής μας, του Marshall McLuhan: «Το μέσο είναι το μήνυμα» («The medium is the message»).

Έτσι, πρότεινα στον εαυτό μου μία άλλη οθόνη, μπλε χρώματος. Κοιτάζω το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας που σμίγει με αυτό του ουρανού. Διώχνω το βλέμμα μου όσο πιο μακριά μπορώ. Το βάθος πεδίου μεγαλώνει. Το μάτι χάνεται στο μπλε.

Το μπλε είναι το πιο ηρεμιστι­κό χρώμα απ’ όλα. Όταν βρίσκεται μέσα στο οπτικό πεδίο ενός ατόμου, κάνει τον εγκέφαλο να εκκρίνει έντεκα νευρομεταδότες που επιφέρουν ηρεμία. Αυτές οι ορμόνες είναι χημικά σήματα που προκαλούν σε ολόκληρο το σώμα ηρεμία, καθώς και τις φυσιολογικές αντιδράσεις: Επιβραδύνει το σφυγμό, βαθαίνει την αναπνοή, μειώνει την εφίδρωση, μειώνει τη θερμοκρασία του σώματος, εξαφανίζει την αντίδραση “μάχης ή φυγής” [4]. Το μπλε χρώμα εκφράζει έννοιες όπως η αλήθεια και η αιωνιότητα. Συνδέεται με τη διάνοια και τη νοημοσύνη, τη γνώση και τη σοφία (γι’ αυτό και σχετίζεται με την εκπαίδευση). Συμβολίζει την καθαρή σκέψη και τη λογική συμπεριφορά. Υποδηλώνει σταθερότητα και εμπιστοσύνη.

Αλήθεια, σοφία, εμπιστοσύνη. Έννοιες που συνδέονται, και που με οδηγούν στο πολύ καλό βιβλίο του Μάρτεν Παζ Πώς έγινα βλάκας. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Αντουάν, ο οποίος υποφέρει από την υπερβολική ευφυΐα του, αναφέρει [5]:

«Ένας σοφός άνθρωπος, σε μια συζήτηση, θα έχει πάντοτε την εντύπωση ότι απλουστεύει, και η μοναδική του επιθυμία θα είναι να μπορέσει να δια­γράψει, να βάλει αστερίσκους σε ορισμένες λέξεις, να βάλει υποσημειώσεις στο κάτω μέρος των σελίδων και σχόλια στο τέλος του βιβλίου, έτσι ώστε να μπορέσει να πει ότι εξέφρασε πράγματι τη σκέψη του. Όμως, σε μια κουβέντα που γίνεται στη γωνιά ενός διαδρόμου, σ’ ένα δείπνο με πολύ κόσμο ή μέ­σα από τις σελίδες μιας εφημερίδας, κάτι τέτοιο εί­ναι ανέφικτο: δεν τίθεται καν θέμα ακρίβειας, αντι­κειμενικότητας, αμεροληψίας και εντιμότητας».

Αντίστοιχα, μέσα από τις εικόνες της τηλεόρασης δεν τίθεται καν θέμα ακρίβειας, αντι­κειμενικότητας, αμεροληψίας και εντιμότητας. Όταν βλέπεις μία ταινία ή μία σειρά ξέρεις (δεν ξέρεις;) ότι είναι ένα παραμύθι ή μία κατασκευασμένη πραγματικότητα. Το ίδιο και όταν βλέπεις μία διαφήμιση. Όταν όμως παρακολουθείς τις ειδήσεις ή τις ειδησεογραφικές εκπομπές με τις ατέλειωτες αναλύσεις, θεωρείς ότι μαθαίνεις την αλήθεια; Ίσως κάποτε συνέβαινε αυτό. Σήμερα δεν την μαθαίνεις. Φταίει το μέσο και όχι το μήνυμα. Φταίει ο τρόπος μετάδοσης του μηνύματος και όχι το περιεχόμενο. Κατ’ επέκταση, φταίει ο τρόπος διαχείρισης του μέσου που μεταδίδει το μήνυμα και όχι αυτοί που μεταδίδουν το μήνυμα. Για παράδειγμα, ένα μήνυμα ακόμα κι αν είναι κακό και δεν πρέπει να προβληθεί, φταίει αυτό (που προβάλλεται) ή αυτοί που επιτρέπουν την προβολή του; Ένα μήνυμα που η οποιαδήποτε αναφορά του (χωρίς τεκμηρίωση) μεταφέρει λάθος περιεχόμενο, το μεταφέρει μόνο του ή κάποιοι επωφελούνται από αυτή τη μεταφορά;

Αυτό το καλοκαίρι, δες την μπλε οθόνη του ταξιδιού σου και καθάρισε τη σκέψη σου. Ελπίζω να βρεις την αλήθεια…

Πηγές:

Eiseman, L. (2006). Color: messages and meanings, a Pantone color resource. USA: Hand Book Press.

[1] http://www.avgi.gr/article/473343/to-mauro-sumbolizei-tin-elpida (Δημοσίευση 17-06-2013)

[2] http://goo.gl/Lnhzy (Δημοσίευση 08-07-2013)

[3] http://www.enikos.gr/international/157447,Xatzhmarkakhs:_To_mayro_sthn_ERT_htan.html (Δημοσίευση 04-07-2013).

[4] Walker, M. (2006). Η δύναμη του χρώματος. Αθήνα: Διόπτρα.

[5] Παζ, Μ. (2004). Πώς έγινα βλάκας. Αθήνα: Αστάρτη, σελ. 75.